IJupiter kudala ibamba intelekelelo yabemi boMhlaba. Lo mzimba wasezulwini uqaqambileyo ubhadulayo isiqingatha seebhiliyoni zeemayile kude uye waba nefuthe kubenzi bentsomi bamandulo kunye nabaqambi bamandulo ngokufanayo. Ngokabani umnqonqo ongangxoliyo kwisandi seJupiter yakudala kaGustav Holst?
Igama lethu lesigebenga sommandla wezijikelezi-langa livela kumaRoma, awathi wona aliguqulela eli gama ngokusuka kwiBhabhiloni yamandulo eyalibiza ngokuba yiMarduk.
Ngowuphi umbala wesi sijikelezi-langa oye wadlala indima enjalo kwiinkcubeko ezininzi kunye nezahlukeneyo zomhlaba?
Iibhanti ezidityaniswayo zeJupiter zoMbala
inhauscreative / Getty ImifanekisoIJupiter iqulathe umxube omangalisayo weebhanti zobisi olumhlophe, obomvu, omdaka, omthubi kunye nemithunzi emininzi efihlakeleyo phakathi. Umxube okhethekileyo wombala wesi sijikelezi-langa kungenxa yoko kudada kwiatmosfera. Khumbula ukuba njengesijikelezi-langa esinegesi, xa sibhekisela kumbala wesi sijikelezi-langa, eneneni sibhekisela kumbala ongasentla wamafu aso.
Njengoko imitha yelanga ifikelela kumaleko akhethekileyo esi sijikelezi-langa, abunjwe ngamalungu ahlukahlukeneyo afana nehydrogen, ihelium, iikristale zeammonia kunye nomkhondo womkhenkce osemanzini, zonke ezi zibonakalisa ukuphindaphindwa kokukhanya kwelanga okungafaniyo okanye inxalenye ebonakalayo ye electromagnetic spectrum. Isiphumo sisisijikelezi-langa esiphawulwe ngomxube omhle wokuguquguquka kwebhanti ezinemibala emininzi.
Izaqhwithi kunye nombala weJupiter
slavemotion / Getty ImagesImisinga yokuhambisa iplanethi yenza izaqhwithi ezinamandla kwiJupiter. Ezi zaqhwithi zinkulu zizisa izinto ezintywiliselwe ngokunzulu njengephosphorus, isulfure, kunye neehydrocarbons ukusuka ezantsi ukuya kufutshane nombindi weplanethi ukuya kwimimandla ebonakalayo kumafu aphezulu.
Zezi zinto ezibangela amachokoza amhlophe, amdaka, nabomvu esiwabonayo enamachokoza namachokoza kwi-atmosfera ye-Jovian.
Izaqhwithi kunye namabala abomvu
manjik / Getty ImifanekisoNgenxa yezaqhwithi ezinamandla zesijikelezi-langa, izinto eziqhele ukuxhuzula zibe kufutshane nombindi, zivuselelwa ngamandla ukuya kwimimandla ephezulu ebonakalayo. Ayisiyiyo kuphela ezi ziqhwithi zeJovian ezikhokelela kwiindawo ezibonakalayo ezibonisa iplanethi, kodwa nakwiplanethi eguquguqukayo ehlala iguquka.
Iimpawu zeJovian amachaphaza ziyahluka kwiqondo lobushushu kunye nombala kunye namachokoza amhlophe amele imimandla epholileyo, ngelixa umdaka ubonisa ubushushu obuphezulu, kunye nobushushu obuphezulu busekho.
Indawo Ebomvu Enkulu
manjik / Getty ImifanekisoI-Great Red Spot eyaziwayo ngowona mzekelo owaziwayo wezo ziqhwithi. Ikholelwa ukuba ineminyaka engama-400 kuphela ubudala, engeyonto ngokwemeko ye-cosmic, into edume kakhulu ngoku ibonakala iyancipha.
Icingelwa ukuba yaqala ukubonwa nguGiovanni Cassini ngaxeshanye ngasekupheleni kwenkulungwane ye-17. Imifanekiso enomtsalane yaqala ukufunyanwa kumaxesha amva nje yi-NASA's Pioneer 10 ngo-1974 kunye nemishini eyalandelayo.
Kwinkulungwane edlulileyo le ndawo kukholelwa ukuba ibiziikhilomitha ezingama-40,000 ububanzi, kodwa ngoku ingaphezu kwesiqingatha saloo nto. Ukuba indawo enkulu ebomvu iya kuhlala ixesha elingakanani ayaziwa.
Ngokulinganayo akwaziwa ukuba kutheni le ndawo ibomvu. Kukholelwa ukuba sisiphumo songcoliseko oluyimfihlakalo.
Amabala amatsha aBomvu
vjanez / Getty ImifanekisoUkuba iJupiter's Great Red Spot iye yanyamalala, yonke into ayilahlekanga. Elinye ibala elibomvu liye labonwa lisenza ibala elibomvu elijikelezayo elimalunga nesiqingatha sobukhulu beNdawo Enkulu Ebomvu. Ibizwa ngokuba yiRed Jr kodwa yaziwa ngokusesikweni njenge-Oval BA, le ndawo incinci yafunyanwa ngonyaka ka-2000 xa iindawo ezintathu ezincinci zangqubana. Kuyenzeka ukuba iNdawo Enkulu eBomvu yimveliso yeamalgam efanayo kwiinkulungwane ezadlulayo.
I-Swift East-Winds
Elen11 / Getty ImifanekisoIibhanti zeempawu ezijikeleze isijikelezi-langa ziyenza ibukeke njengelitye elikhulu leanikis elijinga kubumnyama bendawo. Imimoya yasempuma enamandla yenza le micu inemibala kwi-atmosfera yeJupiter enokuthi ihambe ngaphezulu kwe-400 mph. Yiammonia engumkhenkce ebangela ukuba amafu esi sijikelezi-langa abe mhlophe qhwa nto leyo ebangela ukuba kubekho imicu emihle eyimvulophu.
Umbala ngamnye Ubalisa Ibali
Elen11 / Getty ImifanekisoIzazinzulu ziyakwazi ukusebenzisa imibala yesi sijikelezi-langa ukuze ziqonde nzulu ngendlela osebenza ngayo umoya ojikeleze umhlaba. Ngokuhlalutya ukukhanya kunye nokuqhekeka, bayakwazi ukufumanisa ukuba zeziphi izinto ezikhoyo kwaye babonise indlela oku kuchaphazela ngayo umoya weplanethi. Kwixesha elizayo elingekude, imisebenzi emininzi iya kubuyisela idatha eyongezelelekileyo eya kongeza kuphela kwibali likaJupiter.
Ukubunjwa kwe-Atmospheric
noLimit46 / Getty ImifanekisoEsinye sezizathu eziphambili zombala omangalisayo weJupiter kukwakheka kweatmosfera eyahlukahlukeneyo, nto leyo ubukhulu becala iphuma kwizaqhwithi zesijikelezi-langa ezikhupha izinto ezifihlwe ngokunzulu. Imijelo yejethi enamandla iqhuba ezi zaqhwithi zisuka phakathi kwiplanethi. Ezi zitshingitshane zichaphazela umbala wesijikelezi-langa zinokubumba nje ngemini enye ngokoqikelelo oluthile.
Imibalabala I
Uluhlu lwendlela / Getty ImagesKuyavela ukuba iJupiter yabelana ngokukwazi kwayo ukwenza iprojekti yemibala emininzi kunye nenyanga yayo i-Io. I-Io ifumana ugqabhuko-dubulo rhoqo lwentaba-mlilo oluwusasaza ngokubanzi umhlaba ngesulfure kunye ne-sulphur dioxide. Olu khuselo lwemathiriyeli lunika u-Io inkangeleko etyheli eyahlukileyo enamachaphaza amnyama apha naphaya.
Umtya weeperile
vjanez / Getty ImifanekisoNge-19 kaMeyi, 2017, iJuno Spacecraft yeNASA yathatha imifanekiso emihle kaJupiter ukusuka kumashumi amabini anesithoba amawaka eemayile. I-Spacecraft yamiswa ngendlela yokuba ingajongi imimandla yencam esemazantsi yesi sijikelezi-langa. Olunye uphawu olwavelayo yayiziintsimbi ezine ezinomtsalane ezimhlophe qhwa, nezaqhwithi ezijikelezayo ezaziwa ngokuba nguMtya Weeperile. I-Juno Spacecraft iya kujikeleza iJupiter ngamaxesha angama-32. Ngokungathandabuzekiyo imifanekiso eyothusayo ngakumbi yommelwane wethu wendalo iphela iya kuvela ekuhambeni kwexesha.